divendres, 7 de desembre del 2018

La plej antikva kataluna teksto: Les Homilies d'Organyà

Les Homilies d'Organyà (La Predikoj de Organyà), estas fragmentoj el la predikaro de la Evangelio, trovita en la paroĥestrejo de la vilaĝo Organyà en 1904. Ili estas la dokumentoj plej antikvaj el ĉiuj redaktitaj en la kataluna lingvo. Temas pri la traduko al la kataluna el predikoj originale verkitaj en la okcitana kaj montras la uzon de la kataluna por la predikado al popolo. La originala manuskripto konserviĝas en la Biblioteko de Katalunio kaj en Organyà estas reproduktaĵo el ĝi.

Laŭ specialistoj, la dokumetoj estis skribitaj inter la fino de la 12a jarcento kaj la komenco de la 13a. Les Homilies d'Organyà estas inspiritaj en la agostinaj bibliaj kanonoj, kiel ekzemple Sankta Rufo de Avinjono, kiuj antaŭenpuŝis pastran gvidadon inter la popolanoj, laŭ la gregoria reformo. La litertipo estas la uzata en la epoko transira al la gotika arto kaj la kvalito de la pergameno, rimarkinde dika kaj ordinara. Kelkaj karakterizoj de la lingvaĵo pensigas la spertulojn pri tio ke, la manuskriptoj apartenas  al la periodo de la reĝo Petro la Unua, la katolika (1196-1213). La teksto estas skribita en kataluna ne-provenca, kvankam fojfoje oni renkontas vortojn ne tre konatajn en la kataluna lingvo.



.Homilies d'Organya.jpg

Originala fonto: Viquipèdia

En Barcelono skote kaj sakflute

dilluns, 3 de desembre del 2018

Jam kvar politikaj prizonuloj malsatstrikas

Al la malsatstriko iniciatita de Jordi Sánchez aldoniĝis tri aliaj homoj, dekomence Jordi Turull, membro de PDeCAT ( Kataluna Eŭropa Demoktrata Partio, ekskonsilanto de la katalunia prezidanto kaj proparolanto de la kataluna registaro), poste Joaquim Forn (Membro de PDeCAT, erksdeputito en la kataluna parlamento) kaj Josep Rull (ekskonsilanto pri Teritorio kaj Daŭrigeblo en la kataluna registaro kaj eksdeputito en la kataluna parlamento)


Jordi Sánchez (cropped).jpg
Jordi Sánchez
Jordi Turull 2014 (cropped).jpg
Jordi Turull
Imaxe relacionada
Joaquim Forn
...
Imaxe relacionada
Josep Rull
Se vi deziras subteni la denuncon, vi povas subskribi la koncernan retejon (en català/english/castellano): Vagadefam

dissabte, 1 de desembre del 2018

Komenciĝas malsatstriko

Jordi Sánchez: "Mi denuncas ke la (hispana) Konstitucia Tribunalo malebligas mian rajton aliri la internacian justicon. Ĝia blokado al niaj apelacioj pri protekto (de fundamentaj rajtoj) estas maljustaĵo. Hodiaŭ, 1an de decembro mi komencas malsatstrikon".
Jordi Sánchez i Picanyol estas eksprezidanto de la Kataluna Nacia Asembleo, en prizono de antaŭ pli ol unu jaro kaj ankoraŭ ne juĝita


dijous, 29 de novembre del 2018

Hispania reĝlando kaj Katalunia princlando en moneroj de la jaro 1838


Noto: Princlando, en tiama epoko (kaj ankoraŭ nun), estis uzata por difini la teritorion regata de la kataluna parlamento. Etimologie ĝi devenas de la latina principatus kaj "princo" estis nobela titolo por homoj en supera kategorio ol grafo, pli malpli ekvivalenta al reĝo-titolo

divendres, 16 de novembre del 2018

Daŭre du pacaj homoj en prizono

Internacia Òmnium:

Ĝis hodiaŭdate, du porpacaj homoj @jcuixart & @jordialapreso estis senigitaj de ilia libereco dum 13 monatoj. Ili pasigis 396 noktojn en prizono pro uzado de iliaj demokratiaj rajtoj. Ni ne ripozos ĝis kiam ili revenos hejmen, ili kaj la cetero de politikaj prizonuloj kaj ekzilitoj...


dimecres, 7 de novembre del 2018

diumenge, 4 de novembre del 2018

Lastaj novaĵoj (mallonge)

- Forpasis Ramírez Suñer, la juĝisto kiu iniciatis la subpremadon kontraŭ sendependistoj
- La neo venkis en la referendumo pri memdetermino de Novkaledonio
- Thomas Harrington: "Katalunio estas laboratorio pri la batalo kontraŭ la aŭtoritatismo"
- Oriol Junqueras (kataluna vicprezidento enkarcerigita): "Juĝado kaj verdikto pezos kiel ŝtonego en la historio de Hispanio"
- 80% el la atestantoj vokitaj por deklaro flanke de la ŝataj prokuroro kaj advokataro estas ĝendarmoj kaj ŝtatpolicanoj
- Joan Bonanit, la junulo kiu ĉiunokte salutas la prizonulojn per "Bonan nokton!" manifestas: "Kiam la momento alvenos, ni denove surstratiĝos multnombre"
- Poble Lliure, unu el la sektoroj de la maldekstra kaj sendependisma  partio CUP, defendas la kreadon de la Konsilio por la Respubliko
- La frazo "No pasarán!" ("Ili ne pasos!"), kontraŭfaŝisma kaj popularigita dum la hispana intercivitana milito, estas pli kaj pli uzata eksterlande por denunci la hispanan subpremadon
- Marcela Topor (edzino de la katprezidento Puigdemont): "Sen la ekziliĝo, ĉiuj estintus nun enfermitaj kaj forgesitaj"

Fonto: Vilaweb

dijous, 18 d’octubre del 2018

La Pedrera, (fantazie) laŭ la revo de Antoni Gaudí


La Pedrera estas verŝajne la konstruaĵo plej konata de la arkitekto Gaudí krom la mondfama templo de la Sankta Familio. Tiu ĉi filmo klopodas alproksimigi nin al la menso de ĝia verkinto.

dilluns, 8 d’octubre del 2018

Mortis Montserrat Caballé, la plej fama kataluna operkantisto



Maria de Montserrat Viviana Concepción CABALLÉ i FOLC (naskiĝis la  12-an de aprilo 1933 en Barcelono, mortis la 6-an de oktobro 2018 en Barcelono) estis katalunakantistino de opero. Post 12 jaroj da studado en la Liceo de Barcelono ŝi ekkantis en la kompanio de opero de Basileo en 1956, kie ŝi premieris per la interpretado de Mimí en La Bohème. Ŝia repertuaro fariĝis pli ampleksa kaj en 1962 ŝi reiris al Barcelono kaj kantis en la Liceo. En 1964 ŝi edziĝis al la tenoro Bernabé Martí.
Sed ŝia famo disvastiĝis post granda sukceso en 1965, kiam ŝi anstataŭis malsanan Marilyn Horne, en la versio de Lucrezia Borgia en la Carnegie Hall de Novjorko. Post tio la sukcesoj multiĝis.
Montserrat Caballé kantis pli ol okdek operajn rolojn, el la baroka opero ĝis verkoj de Giuseppe VerdiRichard Wagner aŭ Richard Strauss. Krome, ŝi ofte kantis hispanajnpopolajn kantojn. Ŝi famiĝis en aliaj rondoj per la interpretado kun Freddie Mercury de la kanzono Barcelona, himno de la Olimpikaj Ludoj de 1992.
Ŝi estis tre aprezata pro la kvalito de sia voĉo, pura kaj potenca, pli ol pro siaj aktoraj kapabloj.

Fonto: Vikipedio

La prezidanto de Verduloj-ALE en la eŭropa parlamento postulas la liberigon de la politikaj prizonuloj

Ska Keller, acompanyada d'Ernest Urtasun (ICV) i Jordi Solé (ERC), a la sortida de la presó de Lledoners / GEMMA ALEMAN / ACN
Keller kun Solé kaj Urtasun

Ska Keller renkontiĝis kun Junqueras, Romeva, Rull, Sánchez kaj Cuixart en la prizono Lledoners

La prezidanto de la eŭropa parlamenta grupo Verduloj-ALE, Ska Keller, vizitis la prizonon akompanata de la eŭrodeputitoj Jordi Solé (ERC) kaj Ernest Urtasun (ICV). Keller postulis de la prokuroroj la retiradon de la akuzoj pri ribelo kontraŭ la prizonuloj, same kiel  "faris aliaj tribunaloj".


Post la vizito, Keller diris ke sia konkludo el la afero estas ke "la ideo juĝi ilin pro ribelo havas neniun bazon". La prezidantino lamentis ankaŭ la fakton ke la politikistoj estas en provizora mallibero. "Estos juĝado, ili sindefendos, sed ĉu nepras ke ili pasigu tiom da tempo en prizono antaŭ ol ili estos juĝitaj?, ŝi sindemandis.
Keller estas la unua prezidanto de eŭropa parlamenta grupo kiu vizitas Lledoners. Ŝi unue planis renkontiĝi kun Romeva kaj Junqueras, eksaj eŭrodeputitoj, sed fine ŝi renkontiĝis ankaŭ kun Sánchez, Cuixart kaj Rull. Ĉe la eliro, ŝi informis ke ilia animo estas bonstata. "Ili estas optimismaj kaj plu batalas por sia afero", asertis Keller. La intenco de Keller estas plupeti al Eŭropa Komisiono ke ĝi iĝu "peranto" kaj ke oni laboros por ke en Eŭropo oni "plu parolu" pri la kataluna konflikto.
Krom tio, ankaŭ delegitaro de la Komisiono pri Homaj Rajtoj de la Eŭska Parlamento vizitis prizonulojn. Matene ili iris al Puig de les Basses, kie ili parolis kun la eksa katministrino pri Laboro, Dolors Bassa. Poste ili vizitis Lledoners. 

dimarts, 2 d’octubre del 2018

Eĉ ne unu paŝon malantaŭen! Unu jaron post la referendumo

La pasintan sabaton miloj da katalunoj revenis al la stratoj por memorigi pri la pasintjara referendumo kies rezulto estis granda majoritato favora al sendependeco. La procezo por efektivigi la poste deklaritan Katalunan Respublikon stagnis, homoj paciencis dum tuta jaro, sed la datreveno de la evento instigis al novaj manifestacioj por postuli ke la popola demokratia mandato estu plenumata. La jena video montras parton de la manifestaciantoj kiuj sin esprimis antaŭ la sidejo de la kataluna parlamento per la sloganoj: La parlamento apartenas al popolo! La stratoj estos ĉiam niaj! Eĉ ne unu paŝon malantaŭen! Liberu politikaj prizonuloj!

Je la komenco eblas vidi unu el la balotujoj uzataj dum la referendumo.

divendres, 28 de setembre del 2018

Aquesta remor que se sent (Ĉi fona bru' nun aŭdata). Kantas Ramon Muntaner


Ĉi fona bru' nun  aŭdata

Ĉi fona bru' nun aŭdata ne venas el pluvo

jam delonge mankas la pluv'
sekiĝis ĉiu font' kaj polv' sin akumulas
en la stratoj kaj domoj

Ĉi fona bru' nun  aŭdata ne venas el vent'

prohibitas la vent' por ne levi
la polvon trovebla ĉie
kaj l'aero ne iĝu -onidire- nespirebla

Ĉi fona bru' nun aŭdata ne venas el vortoj

prohibitas la vortoj por ke
ne iĝu en danĝer'
la fragila senmovo de l'aero

Ĉi fona bru' nun aŭdata ne venas el pensad'

oni ĝin prohibis por ne generi
la bezonon paroli
kaj postsekvu, neeviteble, la katastrofo.

Kaj tamen, fonas la bru' kun persist'



Aquesta remor que se sent (Poemo de Miquel Martí i Pol)

Aquesta remor que se sent no és de pluja.

Ja fa molt de temps que no plou.
S'han eixugat les fonts i la pols s'acumula
pels carrers i les cases. 

Aquesta remor que se sent no és de vent.
Han prohibit el vent perquè no s'alci 
la pols que hi ha pertot
i l'aire no esdevingui —diuen— irrespirable. 

Aquesta remor que se sent no és de paraules. 
Han prohibit les paraules perquè
no posin en perill
la fràgil immobilitat de l'aire. 

Aquesta remor que se sent no és de pensaments. 
Han estat prohibits perquè no engendrin
la necessitat de parlar
i sobrevingui, inevitable, la catàstrofe. 

I, tanmateix, la remor persisteix.

diumenge, 23 de setembre del 2018

Resuma video pri la 11a de septembro en Barcelono

La sendependisma procezo tra Netflix

Netflix tre baldaŭ montros al la mondo dokumentarion, duhorojn longan, kiu eksplikos la sendependiĝprocezon de Katalunio. Dos Cataluñas (Du Katalunioj) ekspekteblos post malpli ol semajno, la 28an de septembro, tre tempoproksima al la unua datreveno de la unua de oktobro (tago de la referendumo perforte malhelpata de la hispana polico), kun potenciala publiko kiu nombras 130 milionojn da spektantoj el 190 malsamaj landoj, subtekstigita en kvardekdu lingvoj.
La titolo povas esti laŭ la gusto de la dekstra partio Ciutadans (kiu argumentas supozatan dividon kaj  kunfrontiĝon inter katalunoj) sed la rezulto de tiu ĉi filmprodukto de Rafael Portela kaj la reĝisorado  de Alvaro Longoria kaj Gerardo Olivares verŝajne  ne multe plaĉos al la dirigentoj de la menciita partio. Kaj ĝenerale ne plaĉos al plej multaj uniismaj politikistoj kiuj aperas en ĝi. 
La kialo estas tre simpla:  en la filmo oni montras bildojn kaj argumentojn (tiujn de la sendependismo) kiujn la plej multaj hispanaj amaskomunikiloj prisilentis. Ne temas pri partiema produktaĵo favore al sendependismo, tute male, ĝi serĉis ekvilibron kaj samdistancon, foje en maniero preskaŭ obseda. Sed la afero tiel neŭtrale montrata, detruas la inventitan rakonton pri perforto konstruita de la hispana ŝtato kontraŭ la sendependistoj.



Fonto: Vilaweb

dissabte, 1 de setembre del 2018

Katalunio laŭ Oliver Astrologo

Antoni Gaudí i Cornet, la plej konata modernisma arkitekto


Antoni GAUDÍ i CORNET (naskiĝis la 25-an de junio 1852, mortis la 10-an de junio 1926)[1], konata ankaŭ kiel Antonio Gaudí, estis kataluna arkitekto, la plej fama el la reprezentantoj de la kataluna modernisma skolo.
Li naskiĝis en Reus aŭ Riudoms[2], provinco de Taragono (Katalunio), kaj pasigis plejmulton de sia profesia vivo en Barcelono (Katalunio), kie li mortis.
En 2002 Katalunio kaj la tuta mondo dediĉis la jaron al la memoro de Antoni Gaudí i Cornet – unu el plej kreivaj kaj originalaj arkitektoj kaj desegnistoj.
Antoni Gaudí estis vegetarano

Templo Sankta Familio, Barcelono
Palaco Güell, Barcelono
Domo Vicenç, Barcelono
Kaprico, Comillas
Parko Güell, Barcelono
Imaxe relacionada
Episkopa Palaco, Astorga
Milà 28-2-12.jpg
Domo Milà "La pedrera", Barcelono
Imaxe relacionada
Kripto de Colonia Güell, Santa Coloma de Cervelló
Resultado de imaxes para bodegas güell sitges
Vinkelaro Güell, Sitges
Imaxe relacionada
Domo Batlló, Barcelono
Resultado de imaxes para jardins de can artigues
Ĝardenoj de Can Artigues, La Pobla de Lillet

Ĉefa fonto (teksto kaj kelkaj bildoj): Vikipedio


La Templo de Barcelono laŭ futureca simulado:        

. .

Pri kataluna modernismo kun esperantaj subtekstoj ĉe:  Dotsub

dijous, 30 d’agost del 2018

Bantoj supreniras ĉe Twitter


La (ekstrem)dekstra partio Ciudadanos lanĉis al siaj simpatiantoj la peton forigi el stratoj kaj placoj ĉiujn flavajn bantojn kiuj simbolas la deziron liberigi la katalunajn aktivistojn enkarcerigitajn sub akuzo de ribelo (du el ili jam pasigis preskaŭ unu jaron en prizono atendantaj juĝon).
Ĉiu ajn povas kontribui defendi la bantojn publikigante unu ĉe sia Twitter kun la etikedo #RiveraQuitameEste (= RiveraForprenuTiunĈi)


Kadre de la ĉeffesto de urbo Vilafranca del Penedès

Vilafarnca del Penedès klamis por la rajto al popola memdecido kaj por la liberigo de la politikaj ekzilitoj kaj enkarcerigitoj



.
Sant Fèlix/Sankta Felikso, patrono de la urbo kaj nomo de la ĉeffesto

dimarts, 28 d’agost del 2018

Kunvoko de la Kataluna Nacia Asembleo

La venontan 11an de septembro okazos denove, kiel ĉiujare, la nacia tago de Katalunio en kiu, ankaŭ kiel kutime, oni manifestacios surstrate por montri kaj peti diversajn aferojn kaj ĉefe depostuli popolajn rajtojn.
La Kataluna Nacia Asembleo (kies prezidanto estis enkarcerigita sub akuzo de ribelo) eldonis videon por instigi al amasa partopreno en la evento. La video estis subtekstigita en diversaj lingvoj:

 

divendres, 17 d’agost del 2018

Omaĝo al la viktimoj de la terorisma atenco okazinta en Barcelono pasintjare

Flordonaco  de institucioj kaj familianoj de la viktimoj, sur la trotuara Miró-artaĵo kie haltiĝis la murdaŭto, markis la komencon de la diversaj aranĝoj por omaĝi la homojn kiuj perdis la vivon la pasintan 17an de aŭgusto 2017a.

Ĉe la centra placo Catalunya, ok gejunuloj legis poemofragmentojn en la ok lingvoj de la viktimoj.



Fonteksto:
Barcelono, urbo de paco
Memore kaj solidare pri la viktimoj de la atenco okazinta la 17an de aŭgusto 2017
Fonto: El PuntAvui

dijous, 16 d’agost del 2018

Cal que neixin flors / Nepre kresku floroj (Lluís Llach 1970-aj jaroj)



Fid' ne estas atend'
fid' ne estas revad'
Fid' estas penado por la nun' kaj la estont'.
Fid' estas falĉad'
Fid' estas manprem'
La fid' ne estas vivi en la memor'.

Ne venos tritik'
sen ĝia semad'
ne venos ajna frukto sen antaŭa pritondad'
prilaboru ni
ni akvumu ĝin
eĉ se doloros tuta nia dors'.

Ne revu al pasint'
blovis ĝin la vent'
ajna floro nuna velkas unu tagon post
nepre kresku flor' en ĉiu temp'.

Fid' ne estas atend'
fid' ne estas revad'
Fid' estas penado por la nun' kaj la estont'.
Fid' estas falĉad'
Fid' estas manprem'
La fid' ne estas vivi en la memor'.

Subteru la nokt'
subteru la tim'
apartigu nubojn kiuj baras al la lum'
klare vidu ni,
longas nia voj'
kaj ne plu restas temp' por la erar'.

Nepras antaŭir'
firma nia paŝ'
akvumu ni la teron per la ŝvita laborad'
nepre kresku flor' en ĉiu temp'.


Fe no és esperar,
fe no és somniar.
Fe és penosa lluita per l'avui i pel demà.
Fe és un cop de falç,
fe és donar la mà.
La fe no és viure d'un record passat.

No esperem el blat
sense haver sembrat,
no esperem que l'arbre doni fruits sense podar-lo;
l'hem de treballar,
l'hem d'anar a regar,
encara que l'ossada ens faci mal.

No somnien passats
que el vent s'ha emportat.
Una flor d'avui es marceix just a l'endemà.
Cal que neixin flors a cada instant.

Fe no és esperar...

Enterrem la nit,
enterrem la por.
Apartem els núvols que ens amaguen la claror.
Hem de veure-hi clar,
el camí és llarg
i ja no tenim temps d'equivocar-nos.

Cal anar endavant
sense perdre el pas.
Cal regar la terra amb la suor del dur treball.
Cal que neixin flors a cada instant.

Intertempe, en iu kataluna ŝoseo...


Foto de Karles Berga.
Fotokomento de R. Cotarelo: "Batalado kaj poezio en ajna katŝoseo hodiaŭ"


dimecres, 8 d’agost del 2018

Rekono de la maoria far ĉefministro

(Tvitlaŭdo de nia ekzilita katprezidento)

Amirinde. La ĉefministrino de NovZelando, Jacinda Ardern, volas ke sia filino kresku sciante la anglan kaj la maorian: "Ĝi estas oficiala lingvo. Ĝi konstruas ankaŭ nian komprenon de la maoria kulturo. Laŭ mi, lingvo estas la esenca kerno de la afero."


dissabte, 4 d’agost del 2018

Pri solidareco

Oni ofte akuzas la sendependentistojn pri tio, ke ili ne estas "solidaraj" (ĉar ili kritikas la fiskan deficiton kun Hispanio)
Sed la datumoj montras ke la katalunaj sendependistoj pli emas batali kontraŭ la malegaleco ol la uniistoj.


 Malegaleco
% kiu konsentas kun la jena frazo:
"La registaro devus interveni por malpliigi la malegalecon de enspezoj"

IIIIIIIIIIIIIIII
Partioj favoraj al referendumo pri sendependeco:
Ruĝaj - Ne
Bluaj - Jes


La batalo de Ordal, la lasta defendo de Barcelono kontraŭ la Franco-istoj

Subtekstiginto: Joan Inglada

diumenge, 22 de juliol del 2018

La prezidanto de Estonio, Kersti Kaljulaid, petas liberigon de niaj politikaj prizonuloj

NORMA, la plej bona komiksvendejo en la mondo

Premi a Norma com la millor llibreria de còmic del món
Norma Còmics, elstara referencpunkto por ĉiuj komiksamanto, kiu situas en promenstrato Sant Joan de Barcelono kaj malfermita de antaŭ 35 jaroj, estis internacie aljuĝita kaj rekonita ĉimatene, en Comic Con de San Diego, per la Premio Eissner al la plej bona librovendejo tiufaka.
Norma-Eldonejo ricevis ankaŭ premion pro la plej bona dizajno en la omaĝa kuneldonado de Akira okaze de ĝia 35a datreveno, far la dizajnistoj Phil Balsman kaj Akira Saito.
En 2012 gajnis la premion Akira Comics, de Madrido.

Fonto: El Periódico

dissabte, 14 de juliol del 2018

Hodiaŭ en Barcelono, denove miloj da homoj por la libereco

Klaku ĉi tie

"Eĉ ne unu paŝon malantaŭen" Muzikvideo dediĉita al prizonuloj kaj ekzilitoj


Diversaj kantaŭtoroj kaj muzikgrupoj komponis la kanton Ni un pas enrere! por omaĝi la politikajn prizonulojn kaj la ekzilitojn, krom aliajn punitajn sendependismajn gvidaktivistojn kaj la homojn kiuj ebligis la referendumon de la pasinta 1a de oktobro. Els Catarres, Buhos, Brams, Sopa de Cabra, Gossos, Gemma Humet kaj Cesk Freixas estas kelkaj el la muzikistoj.

Lasta bildo => [Us volem a casa = Ni volas vin hejme]

Ĉe Vilaweb eblas legi la tekston de la kanto (en la kataluna)

divendres, 13 de juliol del 2018

Malkovrita manuskripto kiu konfirmas la naskiĝon de la kataluna registaro en la jaro 1359

Escut de la Generalitat a la façana del Parlament

La dokumento, el la dekkvina jarcento, estis misklasigita en la Arkivejo de la Aragona Krono

Manuskripto, kiu estis mise katalogita en la Arkivejo de la Aragona Krono,konfirmas ke La Generalitat (Kataluna Registaro) naskiĝis en 1359. La dokumento, kiu kompilas la originalan normaron de La Generalitat de Catalunya, estis lokalizita de Pere Ripoll, doktoro pri Juro per la Universitato Pompeu Fabra.

La manuskripto, nomata Llibre dels vuit senyals (Libro de la ok signaloj), estis verkita inter 1415 kaj 1425.

Ripoll trovis la manuskripton dum lia laborado pri sia tezo "Llibre dels Vuit Senyals (15th century): an Edition, Legal and Comparative Study", en kiu li planis studi la instituciojn aperantajn en tuta Eŭropo kun celoj similaj al tiuj de la Diputació General (Generala Deputitejo aŭ Kataluna Registaro, nome Generalitat).
La tezo atingis la poentrangon "eminenta"- kun laŭdo (cum laude).

La eltrovaĵo permesos studi la ĝerman jurreĝimon de La Generalitat. Oni ĝin redaktis responde al la nekomprenemo kiun la Ĝenerala Deputitejo vekis ĉe la Trastamara dinastio, kiel klarigis Ripoll en Catalunya Ràdio:
"Ĝi celis montri leĝan solidecon kaj juran bazon kiuj ne dependis de la reĝo kaj kiu povis esti modifata nur pere de pakto inter leĝdonaj korpoj kaj la reĝoj. Temis pri institucio separita de la monarkio".
La UPF (Universitato) informas ke la dokumento kompilas la normojn kaj jurkampon aprobitajn de la Kataluna Parlamento, kiu donis al la institucio povon sur la tereno de jura kaj administra memorganizado, financoj kaj impostado. Ĝi ĝuis ankaŭ financan blendadon.
Tomàs de Montagut, profesoro pri Juro en la univesritato UPF kaj kundirektoro de la tezo, ankaŭ valorigis la gravecon de la manuskripton:
"Ĝi evidentigas ke Katalunio estis duisma monarkio, en kiu la reĝo devis pakti kun la parlamento, kaj la normaro kiu blendis tiun ĉi juran paktismon troveblas en la libro."

Fonto: TV3

Narcís Monturiol, elstara inventisto

(Artikolo en Vikipedio)



dimecres, 11 de juliol del 2018

La Rumba catalana (La kataluna Rumbo)



La Rumba catalana (Kataluna Rumbo) estas ĝenro disvolvita fare de la kataluna cigana komunumo de Barcelono, ekde la 1950-aj jaroj. Ĝia ĉefa trajto estas la pruntepreno de ritmoj de la flamenka rumbo kun influaĵoj de rock kaj kubana muziko.
Pli konkrete, ĝi naskiĝis en la kvartaloj Gracia,  Hostafrancs kaj carrer de la Cera (Strato de la Vakso). La ĝenro baziĝas sur la fandiĝo de andaluzaj kantoj el leĝera sono kun  bazaj kleoj afriko-kubanaj. La ritmo estas 4/4 kaj regiloj de guarancho kaj sondanco (antila danctipo).
La rumbon akompanas voĉoj kaj aplaŭdoj kun gitaro, diverstipaj drumiloj, iom post iom riĉigata per blovinstrumentoj, pianoj, elektraj basgitaroj kaj klavaroj. Nuntempe, la artisto Oscar Casañas inkluzivigis hiphoptrajtojn en la katalunan rumbon  
La ĉefaj reprezentantoj kaj popularigantoj de la kataluna rumbo en Barcelona estis Peret, Antonio González "El Pescaílla" kaj Josep María Valentí "El Chacho". Pli aposteriore menciindas Las Grecas, Los Amaya kaj la triopo Rumba Tres.
Gato Pérez, revigligis la rumbon en la 1970-aj jaroj. Per tio komenciĝis nova epoko en tiu ĉi ĝenro, kun novaj kreaĵoj kiuj alproksimigis la rumbon al jazo kaj salso.
En la 1990-aj jaroj la evoluon gvidas kantistoj kaj ensembloj kiel Sabor de Gracia, La Cabra Mecánica, Estopa, Melendi, Ojos de Brujo....kiuj aldonas novajn stilojn, svingo, skao, regeo, ktp. per kio naskiĝas la tiel nomata rumba fusión ( rumba fandiĝo)
La ĉefaj renovigistoj estis Manu Chao kaj lia grupo Mano Negra. Tiu ĉi subĝenro estas influita de la Nova Flamenko (Kiko Veneno, Mártires del Compás, Pata Negra). Elstaras sur tiu kampo la katalunaj Muchachito Bombo Infierno, La Pegatina, Txarango, Bongo Botrako, La Troba Kung-fú, La Família Rústika, Bonobos Música kaj Banda del Panda.

dissabte, 30 de juny del 2018

Fierfestivalo LGBTI en Barcelono solidaras kun migrantoj kaj rifuĝintoj


Ĉijare la festivalo LGBTI aparte solidaris kun migrantoj kaj rifuĝintoj kaj plenplenigis la stratojn de Barcelono

Post kvardek jaroj, la parado denove paŝis tra la fama bulvardo Ramblas

Kiel kutime, oni manifestaciis por la rajtoj kaj libereco de lesbaninoj, gejoj, ambaŭsekemuloj, transeksuloj kaj aliaj homoj kun diversaj seksecoj. La unua parado-prezento, organizita de Pride Barcelona, iris tra strato Paral·lel. La dua, de la Unueca Komisiono por la 28a de junio, eliris el placo Universitato kaj trairis Ramblas-promenejon.
En iliaj diskursoj oni emfazis la rajtojn de rifuĝintoj kaj migrantoj. La ĉefa slogano  estis: Fiero estas   Bonvenigi - Barcelono kun la rifuĝintoj LGTBI. Dua slogano estis: Ni haltigu la malamon kaj la LGTBI-fobion.
Ankaŭ estis legita manifesto kontraŭ la rasismo kiu troveblas interne de iliaj kolektivoj.

Fonto: Vilaweb


La festivalo en 2017

dimarts, 19 de juny del 2018

Fragmento el "La Inquisición" (La Inkvizicio)

"Preskaŭ samtempe ekflamis la tiel nomataj ribeloj en Teruelo, Valencio, Ilerdo, Barcelono kaj aliaj urboj de Katalunio. La rezisto estis tiel obstina ke, Fernando (la reĝo) kredis oportune severe interveni por ĝin fini. Tamen li bezonis pli ol du jarojn por sufoki la ribelintojn, gvidatajn de kelkaj nobluloj.
Barcelono, pli ol iu ajn alia, rimarkiĝis pro sia kuraĝa opozicio; la loĝantoj de tiu urbo kaj  de la tuta provinco absolute rifuzis submetiĝi al la moderna Inkvizicio kaj agnoski la aŭtoritatecon de Torquemada. Oni intermetis  ĉiujn eblajn obstaklojn antaŭ ol permesi la enkondukon de la reformoj de la Sankta Ofico en la provincon kaj la submetiĝon de la katalunoj.
Same okazis en Majorko kaj Menorko, kies loĝantoj ankaŭ rifuzis la Inkvizicion dum ok jaroj kaj, sekve, ĝi ne ekagadis ĝis 1490."

Elhispanigita fragmento el:
Historia General de LA INQUISICIÖN
Verkis france: Mr. Leonardo Gallois
Tradukis hispanen: Francisco Nacente
Eldonjaro: 1869 (en Barcelono)

Legeble en Vikipedio ankaŭ:
Nigra legendo de la Inkvizicio
La sekretaj arkivoj de la Inkvizicio


Ekster Vikipedio:
Inkvizicio: inter historiaj dokumentoj kaj nigraj legendoj
La flamado de sorĉistinoj
La sorĉistin-persekutoj: rerigardo kaj reinterpretoj


La Inkvizicio pentrita de Francisco de Goya

dissabte, 16 de juny del 2018

La kataluna lingvo dum la lastaj jaroj

(Rekta transkribo el NUNTEMPE)
Dum dek jaroj, de 2003 al 2013, de kiam oni havas la lastajn datumojn, la kataluna lingvo perdis 300mil kutimajn parolantojn en Katalunio. Malgraŭ ĉi tio, la nombro da junuloj, kiuj havas la katalunan kiel kutiman lingvon, inter la jaroj 2008 kaj 2013 kreskas de 31.5% al 36.4%. Ĉi tiuj estas kelkaj el la datumoj de InformeCAT 2018 kiujn publikigis la 8an de junio Plataforma per la Llengua, la neregistara organizaĵo kiu defendas kaj zorgas pri la kataluna lingvo.
La analizado pri ĉi tiuj datumoj kondukas al la konkludo ke dum ĉi tiu periodo malkreskis la nombro da parolantoj de la kataluna, kaj en absolutaj kaj en relativaj nombroj, sed la absoluta nombro de homoj kiuj kapablas paroli la katalunan restas sur 10 milionoj.
La prezidanto de Plataforma per la Llengua, Òscar Escuder, diris ke “la venontajn jarojn karakterizos la fakto ke la kono pri la kataluna lingvo estos ĝenerala, sed la socia uzado de la lingvo estos pli alta aŭ malpl alta depende de la konteksto, la komunika situacio, la teritorio kaj, precipe, la lingva konduto de la parolantoj”. Sur ĉi tiu direkto kaj laŭ alia datumo de la informo, pli ol 70% de la homoj en Katalunio kaj Balearaj Insuloj kiuj scipovas la katalunan, ŝanĝas je lingvo kiam al ili oni kontestas en la kastilia.
Escuder emfazis ke “estas grave ke de gepatroj al gefiloj, de geavoj al genepoj, inter geamikoj, oni konservu la katalunan kiel komunan lingvon de nia vivo kaj de niaj ĉiutagoj”, ĉar tiu estas pla plej natura maniero fari ke nia lingvo estu viva kaj utila. La informo enhavas ankaŭ la pozitivan datumon ke 56% de la gefiloj de la enmigrintoj kiuj alvenis Katalunion, tio estas la dua generacio, parolas la katalunan kun siaj gefiloj.
Pri la lerneja sistemo, la informo diras ke tiuj parolantoj de la kastilia kiuj ĉeestas katalunlingvajn lernejojn regas je 20% (kaj eĉ en superaj matematikaj kapabloj) pli multe ol tiuj kiuj ne lernas en katalunlingvaj lernejoj.
En Valencilando komenciĝas lingva instrumodelo kiu enkondukos 100 000 lernejanojn al la lernado de la kataluna lingvo.
La parolantoj de la kataluna lingvo estas 68.7% el la tuta loĝantaro de la teritorioj de la kataluna lingvo, kaj la homoj kiuj asertas ke ili komprenas la lingvon kreskas ĝis 91.5%. Se en 2003 2milionoj 584mil 900 homoj pli aĝaj ol 15 jaroj havis la katalunan kiel kutiman lingvon, en 2013 havis ĝin 2 250 300. La kastilia lingvo evoluis de 2 650 300 kutimaj parolantoj al 3 172 600.
En la Aragona Strio 49.6 % de la loĝantoj kutime parolas la katalunan por paroli kun la amikoj. Oni povus aldoni 12.5% da homoj kiuj en sama proporcio uzas la kastilian. Pro ĉi tiu 62.3%, la Aragona Strio estas la regiono kie plej multaj homoj uzas la katalunan lingvon en siaj amikaj rondoj, super Andoro (54.1%), Balearaj Insuloj (49.1%), Katalunio (47.6) kaj en la historie katalunlingvaj regionoj de Valencilando (43.6%). En Algero, 19.0% de la homoj kutime parolas la katalunan kun siaj amikoj.
Amaskomunikado
Kreskas la konsumado da radio, televido, kino, teatro, libroj, muziko kaj revuoj en la katalauna lingvo. La jaro 2017 postlasis la pozitivan detalon ke ekfunkciis publika televido katalunlingva en Valencilando (À Punt), en Norda Katalunio homoj povas nur spekti du minutojn tage da kataluna lingvo en la franca publika televido.
Malmultaj helpoj
La publika administracio malhelpas la katalunan lingvon. Ĉi tio okazas, ekzemple, en la publikaj helpoj al muziko en Katalunio. Pli konkrete, la 60.7% da publikaj subtenoj al muziko estis destinitaj al projektoj kie la kataluna lingvo estas sub 25%. Samtempe, ili restas limigitaj al grupoj aŭ agantoj kies oficiala rezido estas en Katalunio, tiel ke restas ekster ili ĉiuj projektoj de aliaj partoj de la lingva teritorio.
Industrio kaj aŭto
Dum la jaro 2017, en Katalunio, Valencilando kaj Balearaj Insuloj oni vendis 361mil 648 novaj aŭtoj (29% el la vendoj de la tuta regno Hispanio), kaj kun Andoro la sumo atingas 364mil 334. Ĉi tio signifas ke en 2017, nur tie kie la kataluna lingvo estas oficiala, oni vendis pli multajn aŭtojn ol en Svislando, Ĉeĥio kaj Portugalio. Sed la diferenco kun ĉi tiuj merkatoj estas ke la kataluna lingvo estas la nura lingvo kiu preskaŭ forestas en retpaĝoj, katalogoj, biriloj muntitaj en aŭtoj aŭ en la plurmedia sistemo.
Libroj kaj diskoj
En 2016 la kataluna lingvo atingis historian nombron en la produktado da diskoj en la kataluna lingvo, kiu superis la milon (1 050 produktitaj diskoj). La absoluta nombro da libroj eldonitaj en la kataluna lingvo estis de 11 343 titoloj en 2016. La eldona sektoro spertis ankaŭ kreskon de vendoj por tria sinsekva jaro, je konsiderinda 3.6% kompare kun la antaŭa jaro, laŭ datumoj de Katalunio kaj Valencilando liveritaj de la Asocio de Eldonistoj en la Kataluna Lingvo. La vendoj kreskis sen kresko da titoloj kompare kun la jaro 2015, kio indikas ke la eldonaĵoj vendiĝis pli multe.
Radio kaj kino
Sep el dek aŭskultantoj aŭdas radion en la kataluna lingvo. La konsumo da revuoj en la kataluna lingvo kreskis je 15.8%. La konsumo da kino en la kataluna kreskis je 2.7% kompare kun la antaŭa jaro. La konsumado de kinartaj filmaĵoj en interreto (21.1%) superas tiun de kinejoj (7.3%). Dum la lastaj du jaroj oni kreis kvin ludojn por PlayStation 4 kun versio en la kataluna lingvo.
Bankoj
Dum la lastaj jaroj multaj lokaj bankoj en kiuj oni laboris en la kataluna lingvo kunfandiĝis en grandaj bankoj kiuj laboras ĉefe en la kastilia, kio malmultigis la uzadon de la kataluna lingvo la oficejoj. La lingvo malkreskis je naŭ punktoj en Balearaj Insuloj kaj 12, en Katalunio.
Magistroj
Plimultiĝis la proporcio da magistroj en la kataluna lingvo en la katalunaj publikaj universitatoj por la unua fojo dum kvin jaroj. La kataluna estas la lingvo kiun oni plej multe lernas: 17% el la studentoj registras sin en kursoj por lerni ĝin