dimarts, 3 de desembre del 2019

Kial en Alghero oni parolas la katalunan?

Alghero – Veduta

Alghero, apartenanta al Italio, estas urbo katalunlingva en la insulo Sardio kun c. kvardekmil enloĝantoj. Sardio estis cedita de la papo Bonifaco la 8a en la 13a jarcento al la aragona reĝo Jakobo la 2a, kvankam ĝi ne estis oficiala parto de la Aragona Krono ĝis 1323, post longa milito. La urbo Alghero estis konkerita de Petro la 3a en 1354 kaj, sekve, aldonita al la Katalun-Aragona Krono. Ekde 1372, post multnombraj ribeloj, la sarda loĝantaro estis deportita kaj anstataŭigita per katalunaj kolonianoj. Poste oni kreis novajn regulojn kies celo estis ekskludi la sardojn el la publika vivo. (1391 kaj 1478).

La kataluna estis la lingvo de la urbaj loĝantoj kaj de la administrejo ĝis la 18a jarcento, kiam komenciĝis ĝia dekadenco post la aneksado de Sardio al la Itala Reĝlando. Nuntempe la itala estas la ĉefa lingvo el la plejmulta loĝantaro (51%)  dum 41% uzas kutime la algeran kaj 7% la sardan. Disde la 1970aj jaroj oni ekdisvolvis iniciatojn por la cultura reviviglo de la algera.

Fonto: Els perquès de Catalunya. Família Fernàndez. Eldonejo Empúries 2005